Long COVID คืออะไร มีอาการอะไรบ้าง

หายจากโควิด-19 แล้วก็ใช่ว่าจะจบ เพราะยังอาจเกิดภาวะ Long COVID (ลองโควิด) ต่อได้อีก สำหรับใครที่ยังไม่ทราบว่า Long COVID คืออะไร มีอาการอะไรบ้าง แล้วต้องรับมืออย่างไร ในบทความนี้ ทางเอินเวย์ก็ได้นำข้อมูลมาให้ดูกันแบบง่ายๆ แล้วค่ะ

Long COVID คืออะไร

Long COVID คือกลุ่มอาการที่หลงเหลือหรือเกิดขึ้นใหม่หลังหายจากโควิด-19 เช่น อ่อนเพลีย หายใจไม่เต็มอิ่ม ไม่มีสมาธิ ปวดเมื่อยตัว สูญเสียการได้กลิ่น ฯลฯ ซึ่งอาจเกิดนานเป็นสัปดาห์ เป็นเดือน หรือนานกว่านั้น ขึ้นอยู่กับแต่ละคน

Long COVID เริ่มเป็นตอนไหน

ทางศูนย์ควบคุมโรคติดต่อแห่งสหรัฐอเมริกา (Centers for Disease Control and Prevention, CDC) ได้กำหนดกรอบเวลาเริ่มต้นของ Long COVID ไว้ที่ตั้งแต่ 4 สัปดาห์หลังติดเชื้อโควิด-19 ซึ่งเกณฑ์นี้อาจต่างกันไปสำหรับแต่ละประเทศ ทั้งนี้ หลายประเทศรวมถึงไทยก็ยังไม่ได้มีการกำหนดเกณฑ์ที่ชัดเจน

Long COVID ตรวจได้ไหม

ปัจจุบันยังไม่มีวิธีตรวจ Long COVID เนื่องจากภาวะ Long COVID นั้นไม่ได้มีเชื้อไวรัสที่ Active เหมือนกับตอนที่เป็นโควิด-19 การวินิจฉัยภาวะ Long COVID ในปัจจุบัน แพทย์จะวินิจฉัยจากอาการที่มี ประวัติการติดเชื้อโควิด-19 รวมถึงผลตรวจร่างกายเพื่อตรวจสอบถึงสาเหตุอื่นที่อาจเป็นไปได้

Long COVID แพร่เชื้อได้ไหม

ภาวะ Long COVID นั้นไม่สามารถแพร่เชื้อได้ ไม่เหมือนกับตอนที่ติดโควิด-19 อย่างไรก็ตาม เราควรเช็กให้มั่นใจว่าเป็น Long COVID จริง ไม่ใช่การติดเชื้อโควิด-19 ซ้ำ เนื่องจากเชื้อโควิด-19 สายพันธุ์โอไมครอนซึ่งเป็นสายพันธุ์หลักในปัจจุบัน จะสามารถติดซ้ำได้เร็วสุดเพียงประมาณ 28 วันเท่านั้น

Long COVID เกิดจากอะไร

สาเหตุของภาวะ Long COVID เป็นสิ่งที่ยังไม่อาจทราบได้แน่ชัด แต่ด้วยอาการที่หลากหลาย นักวิจัยจึงคาดว่ามีกลไกการเกิดที่ซับซ้อนและอาจมีหลายปัจจัยร่วม ตัวอย่างสาเหตุของภาวะ Long COVID ที่อาจเป็นไปได้ก็อย่างเช่น

• ผลตกค้างของเชื้อโควิด-19 ที่มีต่อร่างกาย โดยเฉพาะระบบประสาท และระบบหลอดเลือด
• เศษซากชิ้นส่วนของไวรัสโควิด-19 ที่หลงเหลืออยู่ อาจเป็นตัวกระตุ้นให้เกิดอาการ
• ระบบภูมิคุ้มกันมีการตอบสนองที่เกินพอดีหลังติดเชื้อโควิด-19

ใครเสี่ยงเป็น Long COVID บ้าง

ผู้ที่เคยติดเชื้อโควิด-19 จะมีโอกาสเป็น Long COVID ได้ทุกคน รวมถึงผู้ที่ไม่มีอาการเลยด้วย ซึ่งความเสี่ยงก็จะยิ่งเพิ่มขึ้นเมื่อมีปัจจัยดังต่อไปนี้

• ป่วยหนักตอนเป็นโควิด-19
• ไม่ได้ฉีดวัคซีนโควิด-19
• เป็นผู้สูงอายุ
• เป็นเพศหญิง
• มีโรคประจำตัว เช่น โรคหอบหืด โรคเบาหวาน โรคอ้วน ฯลฯ

Long COVID มีอาการอะไรบ้าง

Long COVID มีอาการค่อนข้างหลากหลาย ซึ่งก็จะต่างกันไปสำหรับแต่ละคน ทางกรมควบคุมโรคได้ออกมาให้ข้อมูลไว้ว่าอาจนับรวมทั้งหมดได้ถึงกว่า 200 อาการ ตัวอย่างเช่น

• อ่อนเพลีย
• มีไข้
• ไอ
• หายใจไม่เต็มอิ่ม
• เจ็บหน้าอก
• ใจสั่น
• สมองล้า
• ปวดหัว
• เวียนศีรษะเมื่อลุกขึ้น
• มีปัญหาการนอนหลับ
• ซึมเศร้า
• วิตกกังวล
• ท้องเสีย
• ปวดท้อง
• ปวดเมื่อย
• ผื่นขึ้น

สำหรับอาการ Long COVID ที่พบได้บ่อยที่สุด 4 อันดับแรก อ้างอิงจากข้อมูล ณ วันที่ 16 กันยายน 2022 โดยสำนักงานสถิติแห่งชาติของประเทศอังกฤษ ก็จะประกอบไปด้วย

• อ่อนเพลีย (62%)
• หายใจไม่เต็มอิ่ม (37%)
• ไม่มีสมาธิ (33%)
• ปวดเมื่อย (31%)

Long COVID หายได้ไหม รักษาอย่างไร

ภาวะ Long COVID ในคนส่วนใหญ่สามารถหายได้ แต่ระยะเวลาก็จะต่างกันไปสำหรับแต่ละคน ในมุมมองการแพทย์แผนปัจจุบัน ภาวะ Long COVID นั้นยังไม่มีวิธีรักษา จะมีก็แต่การดูแลตามอาการเพื่อช่วยบรรเทาให้มีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นเท่านั้น

ในมุมมองการแพทย์จีน ภาวะ Long COVID จะเป็นผลสืบเนื่องจากการติดเชื้อโควิด-19 ที่เกิดจากเจิ้งชี่ (正气) ซึ่งเป็นพลังลมปราณที่เป็นภูมิคุ้มกันหรือเกราะป้องกันกาย รวมถึงเลือดหยิน-หยางในร่างกายยังคงเสียสมดุล ส่งผลทำให้ร่างกายอ่อนแอ ผลดังกล่าวนอกจากจะกระทบระบบทางเดินหายใจแล้ว ก็ยังอาจกระทบต่อระบบอื่นๆ อย่างเช่น ระบบทางเดินอาหาร ระบบประสาท และระบบต่อมไร้ท่อได้อีกด้วย

สำหรับการป้องกันและฟื้นฟูภาวะ Long COVID ในทางการแพทย์จีน ก็จะมุ่งเน้นไปที่แนวทางต่างๆ ดังนี้

1. ฟื้นฟูซ่อมแซมระบบทางเดินหายใจ บำรุงปอด ฟื้นฟูเซลล์ปอด เพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของปอด (養肺健肺)
2. ปรับสมดุลการไหลเวียนของเลือดและพลังลมปราณ (活血通絡)
3. บำรุงม้ามซึ่งเป็นแหล่งสร้างพลังลมปราณที่เป็นเกราะป้องกันให้กับร่างกาย (扶助正气)
4. เสริมสร้างพลังลมปราณของไต ปรับสมดุลระบบภูมิคุ้มกัน (補腎益氣)
5. ปรับคุณภาพ ปริมาณ สารอาหาร และสารจำเป็นของเลือดให้สมบูรณ์ (補血養血)
6. ระบายพลังลมปราณของตับเพื่อให้อารมณ์ผ่อนคลาย ลดความเครียด วิตกกังวล ช่วยให้มีคุณภาพการนอนหลับที่ดี (疏肝解郁)

การแพทย์สมุนไพรจีนจะมุ่งเน้นไปที่การฟื้นฟูร่างกายให้แข็งแรง ให้สามารถกลับเข้าสู่สมดุลได้เร็วขึ้น ซึ่งจะช่วยขจัดและบำบัดอาการต่างๆ ที่เกิดจากภาวะ Long COVID ให้หมดไป การบำรุงเจิ้งชี่ (正气) บำรุงเลือด-ลมปราณ จะช่วยให้ระบบภูมิคุ้มกันแข็งแรง อีกทั้งยังมีประสิทธิภาพในการดูแลร่างกายเชิงบูรณาการไปพร้อมๆ กันอีกด้วย (正气存内 邪不可)

Long COVID เป็นนานไหม

แต่ละคนจะเป็น Long COVID นานต่างกัน บางคนก็เป็นแค่หลักสัปดาห์ บางคนก็เป็นนานหลายเดือน สำหรับบางคน อาการ Long COVID ก็อาจมีช่วงดีแย่เปลี่ยนแปลงไปมาได้ด้วย

Long COVID ในเด็ก

ข้อมูลงานวิจัยเกี่ยวกับ Long COVID ในเด็กและวัยรุ่นยังค่อนข้างจำกัด แต่สิ่งที่เราพอจะทราบในปัจจุบันก็ได้แก่

• เด็กและวัยรุ่นมีโอกาสเกิดภาวะ Long COVID น้อยกว่าผู้ใหญ่
• อ้างอิงจากงานวิจัยที่เผยแพร่ในเดือนมิถุนายน 2022 อาการ Long COVID ที่พบได้บ่อยที่สุดสำหรับเด็กและวัยรุ่นนั้นก็ได้แก่ อาการด้านอารมณ์ (16.5%) อ่อนเพลีย (9.7%) และปัญหาการนอนหลับ (8.4%)
• นักวิจัยหลายฝ่ายกำลังเร่งศึกษาผลของโควิด-19 และภาวะ Long COVID ที่มีต่อพัฒนาการและสุขภาพระยะยาวของเด็กและวัยรุ่น เพื่อให้สามารถรับมือได้อย่างเหมาะสม

นอกเหนือจากภาวะ Long COVID แล้ว เด็กที่เคยติดโควิด-19 ก็ยังมีโอกาสเกิด Multisystem Inflammatory Syndrome in Children (MIS-C) ได้ด้วย โดยจะเป็นการอักเสบที่เกิดกับอวัยวะอย่างน้อย 2 ระบบ และเกิดได้ในช่วง 2-6 สัปดาห์ หลังติดเชื้อโควิด-19

สำหรับอาการของ MIS-C นั้น ก็จะประกอบไปด้วยมีไข้ เวียนหัว ปวดท้อง ท้องเสีย อาเจียน ตาแดง และผื่นขึ้น โดยเด็กแต่ละคนก็อาจมีอาการต่างกัน

แม้ MIS-C จะมีโอกาสเกิดน้อยมาก แต่ก็อาจรุนแรงถึงชีวิต ทางที่ดี เราจึงควรเฝ้าสังเกตอาการ และพาเด็กไปพบแพทย์หากเข้าข่ายต้องสงสัย

จบแล้วกับประเด็นคำถามที่ว่า Long COVID คืออะไร แล้วมีอาการอะไรบ้าง รวมถึงข้อมูลสำคัญอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง ทางเอินเวย์หวังว่าบทความนี้จะเป็นประโยชน์แก่ทุกท่านนะคะ

เอินเวย์ ศูนย์รวมยาสมุนไพรจีนระดับพรีเมี่ยมจากประเทศจีน ซึ่งอยู่เคียงข้างสังคมไทยมานานกว่า 30 ปี ขอเป็นอีกหนึ่งแรงสนับสนุนในการต่อสู้กับโรคโควิด-19 ให้สามารถก้าวผ่านไปได้อย่างปลอดภัยด้วยกันทุกคน